ارزش‌گذاری اثر هنری خوشنویسی ایرانی - بخش دوم

همانطور که در بخش نخست این مقاله گفته شد ارزشگذاری هنر بیشتر از آن که جنبه زیبایی‌شناختی داشته باشد، موضوعی مالی است. البته با این حال تلاش می‌شود برخی از متغیرهای ذهنی نیز لحاظ شود. بسیاری از متدولوژی‌هایی که برای سایر دارایی‌ها کاربرد دارند (مانند روش جریان نقدی تنزیل شده) برای این دارایی منحصربفرد مناسب نیستند؛ چرا که هنر بخش زیادی از ارزش خود را از تاثیر بصری بر روی خریداری کسب می‌کند که به یک میزان توسط ملاحظات ذهنی- عاطفی و اقتصادی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. رویکردهای مختلفی برای ارزش‌گذاری هنر وجود دارد که بسیار وابسته به تعداد عواملی است که در ارزش‌گذاری لحاظ می‌شود. در بخش نخست پیش از آن که به موضوع وارد شویم، اجزای ارزش یک اثر هنری و پیوستار کشف ارزش هنرمند مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه این مقاله به رویکردهای مختلف ارزشگذاری اثر هنری خواهیم پرداخت.

رویکردهای مختلف ارزشگذاری هنر

ارزشگذاری معیار: شکلی عینی از ارزشگذاری است که به منظور تعیین قیمت فعلی یک اثر هنری در بازار با استفاده از مقایسه کردن آن با ارزش آثار هنری مشابه به کار می‌رود. در انجام این امر باید اطمینان حاصل نمود که اثر مشابه تا جای ممکن با اثری که ارزشگذاری می‌شود از حیث اندازه، مواد استفاده شده، قدمت و موضوع مشابهت داشته باشد و نیز تعدیل‌های لازم برای لحاظ کردن تفاوت‌ها انجام شود. این نوع ارزشگذاری توسط خبرگان این حوزه و بر اساس تصاویر اثر و داده‌های موجود بدون بررسی اثر هنری اصلی انجام می‌شود.
ارزشگذاری به روش ارزیابی: یک رویکرد پیشرفته‌تر در تعیین قیمت هنر، ارزیابی است. این فرآیند پیچیده‌تر و به تبع آن گرانتر است. در ارزشگذاری معیار، اثر هنری آن گونه که به چشم می‌آید، انگاشته می‌شود و بنابراین اثر هنری و مستندات مرتبط با آن بررسی نمی‌شوند. در حالی که، در روش ارزیابی، یک ارزیاب مجموعه‌دار را ملزم می‌نماید که به هر میزان که میسر است موارد ذیل را ارائه دهد:
•    تصاویر پرینت شده رنگی از اثر هنری که پشت و روی اثر را کاملاً نشان دهد.
•    تمام مستندات در دسترس، به خصوص مرتبط با اصالت اثر (پیشینه مالکیت).
•    ارجاعات اثر در مطبوعات مختلف، کاتالوگ حراجی‌ها، کاتالوگ توصیفی آثار هنرمند و غیره.
•    جزئیات هرگونه ترمیم صورت گرفته روی اثر در گذشته، شامل گزارش منتشر شده توسط مرمت‌کننده.
فرد ارزیاب در اکثر موارد خود اثر را نیز مورد بازرسی قرار می‌دهد. تحلیلی گسترده (از حیث تاریخی، سبک اثر، حقوقی و قانونی، علمی و غیره) به منظور تایید اصالت و اعتبار اثر انجام شده و در کنار آن پارامترهای ذهنی زیادی نیز در ارزشگذاری لحاظ می‌شوند.

ارزشگذاری معیار

کاربردی‌ترین روش برای ارزشگذاری هنر، مقایسه کردن ارزش اثر با قیمت سایر آثار مشابه همان هنرمند که با قیمت‌های شفاف در بازار آزاد (حراجی‌ها یا بازارگاه‌های آنلاین) داد و ستد شده یا قیمت‌های تعیین شده در سایر بازارهای ثانویه (گالری‌ها، دلال‌ها، هنرمندان) است. در غیاب همه موارد فوق، ارزش اثر هنری در مقایسه با آثار هنرمندان مشابه (قیاس‌پذیر) انجام می‌شود. در هر کدام از این موارد، قیمت باید بر اساس اندازه اثر به ارزش پایه تعدیل شود و در ادامه بر اساس سایر عوامل افزایش یا کاهش‌دهنده تعیین شود. هزینه‌های مبادله که ممکن است بسته به مطلوبیت یک اثر خاص متغیر باشد و نیز شرایط نقدینگی و اقتصادی غالب بر بازار در این روش در نظر گرفته نمی‌شوند.